– عنوان پروژه : بررسی نقش زمین‏لرزه‌ها در مکانیزم ناپایداری ناحیه ساحلی بخش جنوبی دریای خزر

کارفرما : شرکت سهامی مدیریت منابع آب ایران – دفتر پژوهش‏های کاربردی (طرح تحقیقات کاربردی)

مجری : مؤسسه تحقیقات آب (مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر)

همکار/ همکاران : دکتر همایون خوشروان

سال : ۱۳۸۹

مقدمه :

        امروزه بروز مخاطرات طبیعی در مناطق ساحلی از مشکلات بسیار مهم جامعه بشری در بهره‏وری بهینه از کاربری‏ها و منابع موجود در سواحل محسوب می‏شود. سالانه وقوع پدیده‏هایی چون : تسونامی، مد حاصل از طوفان‏های دریایی، امواج فرساینده و ویرانگر، نشست زمین، روانگرایی و لغزش‏های وسیع مواد رسوبی شرایط ناگوار و نامساعدی را برای ساحل‏نشینان فراهم می‏نماید. دریای خزر بعنوان بزرگترین حوضه بسته جهان نیز از این اتفاقات مستثنی نبوده است. شرایط آسیب‏پذیری بسیار بالای مناطق ساحلی و بستر دریا  از نظر عملکرد عوامل ناپایداری نظیر : امواج طوفانی و مد حاصل از باد، نوسانات و بالا آمدن سطح تراز آب دریا، گل‏فشان‏ها و گنبدهای دیاپیریک شیلی، گازهای کم‏عمق، نشست و لغزش مواد سست رسوبی، روانگرایی ماسه‏های ساحلی و بالاخره وقوع زلزله‏های مهیب و پدیده تسونامی موجب توجه بیش از حد اندیشمندان و برنامه‏ریزان کشورهای حاشیه دریای خزر به این منطقه شده است. در حقیقت پروژه بررسی نقش زمین‏لرزه‏ها در مکانیزم ناپایداری سواحل جنوبی دریای خزر به هدف تعیین میزان ریسک مخاطرات ژئوتکنیکی رسوبات ساحلی بخش جنوبی دریای خزر نسبت به عامل ناپایدار کننده حاصل از زمین‏لرزه‏ها انجام یافته است.

اهداف :

• شناخت و تعیین میزان ریسک وقوع مخاطرات ژئوتکنیکی حاصل از وقوع زمین‏لرزه‏ها
• ارزیابی میزان درجه آسیب‏پذیری سواحل در مقابل نیروهای زمین‏لرزه بصورت پدیده‏های زمین‏لغزش، روانگرایی و تسونامی

شرح :

        در این تحقیق پس از برنامه‏ریزی اولیه و آماده‏سازی تجهیزات مورد نیاز، مجموع اقدامات تحقیقاتی مشابه انجام یافته در این زمینه توسط سایر کشورهای دنیا را با جستجوهای اینترنتی شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفت. در گام بعد با مطالعه اطلاعات کتابخانه‏ای و بررسی نقشه‏ها، تصاویر هوایی و ماهواره‏ای منطقه شرایط زمین‏شناسی و تکتونیکی سواحل جنوبی دریای خزر ازنظر سیمای مورفولوژیکی، ساختارهای تکتونیکی و جانمایی جغرافیایی سیستم خطواره‏ای گسلی و چشمه‏های لرزه‏زا بررسی گردید. تعیین گسل‏های مهم منطقه از نظر سابقه لرزه‏خیزی طی کواترنری و انطباق داده‏های زلزله‏خیزی موجود بر روند ساختار امتدادی خطواره‏های گسلی اقدام بعدی بود که در حقیقت شرایط تکتونیک لرزه‏ای و تعیین ریسک مخاطرات لرزه‏خیزی منطقه را روشن نمود. با انتقال مجموع داده‏های حاصل از مطالعات لرزه‏خیزی و سیسموتکتونیک به محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی و پردازش آنها، مناطق مستعد به بروز زمین‏لرزه‏های قوی تر از ۵ ریشتر شناسایی و پهنه‏های ریسک مخاطرات لرزه‏ای در سواحل جنوبی دریای خزر شناسایی گردید. پس از آن با استفاده از لایه‏های اطلاعاتی مربوط به شیب و جهت شیب منطقه که از نقشه‏های توپوگرافی با مقیاس ۱:۲۵۰۰۰۰ تهیه شد و جنس لیتولوژی زمین، میزان بارندگی و سطح آب‏های زیرزمینی و بر هم نهی و آنالیز این داده‏ها در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی میزان درجه ریسک آسیب‏پذیری سواحل جنوبی دریای خزر نسبت به وقوع زمین‏لغزش‏ها و پدیده روانگرایی محاسبه گردید. ارزیابی مدل امواج حاصل از زمین‏لرزه‏ها و یا لغزش‏های وسیع دریایی با بهره‏گیری از مدل‏های محاسباتی رایج آخرین اقدامی است که در این تحقیق صورت پذیرفت.

نتایج :

        جمع‏بندی و تجزیه‏وتحلیل داده‏ها و نتایج اصلی تحقیق مؤید بالا بودن ریسک مخاطرات لرزه‏ای و پدیده‏های ناشی از آن در منطقه مورد مطالعه می‏باشد. مناطق مجاور به گسل معکوس و چپگرد بزرگ مازندران و آستارا و لاهیجان در منطقه کرانه جنوبی خزر از نظر وقوع زمین‏لرزه بسیار آسیب‏پذیری بالایی را نشان می‏دهند. احتمال وقوع زمین‏لغزش در مناطق پرشیب بخش مرکزی سواحل دریای خزر مشرف به سواحل نور تا رامسر و انزلی تا رضوانشهر بسیار زیاد است. خطر روانگرایی و نشست زمین با توجه به پوشش ماسه‏ای سست مناطق مشرف به سواحل امیرآباد تا نور و بندر انزلی تا رضوانشهر و تالش تا آستارا با توجه به توسعه کانون‏های لرزه‏زا در این مناطق بسیار بالا است.  بنابراین سواحل جنوبی دریای خزر نسبت به وقوع مخاطرات ژئوتکنیکی حاصل از زمین‏لرزه‏ها منطقه‏ای حساس و آسیب‏پذیر می‏باشد.

– عنوان پروژه : مطالعه آسیب‏ پذیری سواحل جنوبی دریای خزر

گزارش مرحله اول : ارزیابی آسیب‏پذیری سواحل جنوبی دریای خزر در مقابل نیروهای هیدرودینامیکی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)  

گزارش مرحله دوم : ارزیابی مورفودینامیک و رسوبات ساحلی

گزارش مرحله سوم : آنالیز حوضه رسوبگذاری سواحل جنوبی دریای خزر

کارفرما : مؤسسه تحقیقات آب

مجری : مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر

همکار/ همکاران : دکتر همایون خوشروان، مهندس منصوره شهریاری و مهندس سمیه روحانی‏زاده

سال : ۱۳۸۶- ۱۳۸۳

درجه پایداری ساختار هندسی و رسوبی  سواحل جنوبی دریای خزر

 مقدمه :

رسوبات پوشاننده کرانه ساحلی، نقش با اهمیتی در پایداری فیزیکی و شیمیایی و ثبات و تحکیم مناطق ساحلی ایفاء می‏نمایند بطوری‏که توجه لازم در ارزیابی تغییر شکل رفتاری دانه‏های رسوبی در طی فصول سال و در مناطق مختلف ساحلی و نیز استخراج نتایج در مطالعات حفاظت سواحل و سامان‏دهی آنها، کارآیی بسزائی خواهد داشت. بهمین دلیل در طی سال‏های ۱۳۸۳ لغایت ۱۳۸۶ با تعریف این پروژه، آسیب‏پذیری سواحل جنوبی دریای خزر در مقابل نیروهای هیدرودینامیکی در دو دوره گرم و سرد سال مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفت.

اهداف پروژه :

• شناخت ماهیت نیروهای هیدرودینامیکی دریا (امواج و جریان‏های ساحل) و ناحیه‏بندی هیدرودینامیکی سواحل جنوبی دریای خزر    
• تعیین میزان ناپایداری رسوبی، رسوبات پوشاننده کرانه ساحلی در مقابل نیروهای فرساینده محیطی (امواج و جریان‏های دریایی)
• مقایسه تغییر شکل رفتاری صفات مورفودینامیک رسوبی سواحل جنوبی دریای خزردر دودوره گرم وسرد سال
• شناسایی ساختارهای رسوبی حاصل از نیروهای هیدرودینامیک موثر در بستر دریا
• ارزیابی شدت آسیب‏پذیری و ناپایداری ساختاری سواحل جنوبی دریای خزر در مقابل نیروهای فرساینده در محیط GIS

روش کار :

• جمع‏آوری اطلاعات کتابخانه‏ای، داده‏های مورد نیاز، آمار و اطلاعات
• شناخت مجازی مناطق ساحلی از روی تصاویرهوایی، ماهواره‏ای و نقشه‏های موجود منطقه‏ای (توپوگرافی و زمین شناسی) و ارزیابی اولیه محدوده‏های مورفولوژیکی سواحل جنوبی دریای خزر و تعریف ایستگاه‏های اندازه‏گیری
• انجام عملیات میدانی جهت ارزیابی عوارض و نمونه‏برداری از رسوبات ساحلی در محدوده‏های عمقی مختلف در طی دوره‏های زمانی مشخص
• تجزیه و تحلیل داده‏ها، جمع‏بندی و ارائه نتایج

نتایج :

• سواحل غرب مازندران، منتهی‏الیه غرب مازندران مرکزی و گیلان مرکزی واجد ناپایداری ساختاری و نیز شدت آسیب‏پذیری فرسایشی بیشتری نسبت به سواحل غرب گیلان و شرق مازندران مرکزی در هر دو دوره گرم و سرد سال می‏باشند.  
• سواحل جنوبی دریای خزر به لحاظ تنوع ساختارهای رسوبی بستر و ویژگی‏های رسوب‏شناختی به سه تیپ ساحلی (سواحل فرسایشی”Dissipative Beach”در ناحیه ساحلی نشتارود و انزلی، سواحل تعادلی “Intermediate Beach” در ناحیه ساحلی سرخ رود و سواحل انعکاسی “Reflective Beach” در ناحیه ساحلی لاریم، تالش و میانکاله) طبقه‏بندی شده است.

عنوان پروژه : مدیریت زیست ‏محیطی بهینه در ارزیابی منابع آلاینده و تعیین ریسک آسیب ‏پذیری در سواحل جنوبی دریای خزر

گزارش مرحله اول : مدیریت زیست‏محیطی بهینه در ارزیابی منابع آلاینده و انواع آلودگی‏های موجود در حوضه آبریز استان مازندران و راه‏های مقابله با آن

طی قرارداد شماره ۱۷۱۶۷/۴۰۴ مورخ ۲۵/۱۲/۱۳۷۹ سازمان مدیریت و برنامه‏ریزی استان مازندران

گزارش مرحله دوم : پهنه‏بندی درجه خطرآفرینی منابع آلاینده رودخانه‏ها و منابع ساحلی گیلان در محیط GIS

طی قرارداد شماره ۱۵۲/۱۲۶۹/۸۲ مورخ ۲۲/۹/۸۲ با کد ۸۱۰۴۲-۱ ENV

کارفرما : گزارش مرحله اول – سازمان مدیریت و برنامه‏ریزی استان مازندران

مجری : مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر

همکار/ همکاران گزارش مرحله اول : دکتر همایون خوشروان ، مهندس حافظ غفاری و مهندس الهام صانعی

کارفرما :گزارش مرحله دوم –  دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی مازندران

مجری گزارش مرحله دوم : مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر

همکار/ همکاران :  دکتر همایون خوشروان – حمید مجلل

سال : ۱۳۸۲ -۱۳۸۱

 مقدمه :

          شرایط اقلیمی مناسب سواحل جنوبی دریای خزر موجب توسعه فعالیت‏های انسانی و در نتیجه زمینه‏ساز تمرکز و گسترش منابع آلاینده مختلف نظیر پساب‏های صنعتی، سموم کشاورزی، مواد زائد جامد, فاضلاب‏های جوامع شهری و روستایی و نیز سایر آلودگی‏های محیطی گردیده است. این مسئله باعث شده تا شرایط ایجاد و توسعه مخاطرات زیست‏محیطی بصورت عوارض تخریبی، آشفتگی و آلودگی در منابع آب‏وخاک فراهم گردد. پروژه مذکور طی سال‏های ۱۳۸۲ لغایت ۱۳۸۳ به تفکیک استان‏های ساحلی با دو عنوان تحقیقاتی ذیل انجام شده است :

اهداف پروژه :

• شناسایی منابع آلاینده و آلودگی ناشی از آن به منظور تعیین پتانسیل خطر هر یک از آنها و تعیین درجه شدت آسیب‏پذیری شاخص‏های زیست‏محیطی در سواحل جنوبی دریای خزر
• تعیین میزان خطر آسیب‏پذیری زیست‏محیطی پهنه‏های ساحلی در سامانه GIS

روش کار :

• جمع‏آوری آمار و اطلاعات بهمراه بازدیدهای میدانی جهت شناسائی منابع آلاینده زیست محیطی
• انتقال داده‏ها به سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS و اخذ خروجی از این سامانه

نتایج :

• ایجاد بانک اطلاعات منابع آلاینده سواحل جنوبی دریای خزر
• مهمترین منابع آلاینده در سواحل جنوبی دریای خزر بنابر درجه اهمیت و میزان خطرآفرینی شامل: کشاورزی و سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی، ضایعات جامد شهری و پساب‏های معادن فلزی، غیرفلزی و شن و ماسه، صنایع و آلودگی‏های محیطی، سنگ چینه‏ای، فعالیت‏های نفتی
• تهیه نقشه پراکندگی انواع آلاینده حوضه اعم از صنایع، معادن، کشاورزی، سازندهای طبیعی، منابع هیدروکربوره و منابع شهری
• بیشترین خطرآفرینی در مناطق مرکزی استان مازندران و گیلان نسبت به مجموعه فعالیت‏های منابع آلاینده
• بیشترین خطر آلودگی به مواد میکروبی و سموم خطرناک در سواحل مشرف به غرب مازندران از بابلسر تا رامسر

عنوان پروژه : پهنه ‏بندی مورفولوژیکی مناطق ساحلی پیرامون جزیره قشم و ارزیابی تغییر شکل مورفودینامیکی آنها تحت تأثیر عملکرد نیروهای حاصل از زمین لرزه

تصویر شاخص

کارفرما : مؤسسه تحقیقات آب – مرکز ملی مطالعات و تحقیقات آب

مجری : مؤسسه تحقیقات آب – مرکز ملی مطالعات و تحقیقات آب

همکار/ همکاران : گروه مدیریت مناطق ساحلی – دکتر همایون خوشروان

سال : ۱۳۸۵

 مقدمه :

     وقوع زمین‏لرزه آذر ماه ۱۳۸۴ در جزیره قشم موجب خسارات گسترده‏ای در این منطقه گردید که تلفات انسانی و تخریب کاربری‏های مختلف از پیامدهای شوم آن بوده است. بنابراین ارزیابی دقیق پتانسیل مخاطرات زمین شناختی در حاشیه مناطق ساحلی کشور از جمله موارد با اهمیت قلمداد می‏گردد. در همین خصوص گروه مدیریت مناطق ساحلی مرکز با توجه به شرح وظیفه و برنامه‏های مدیریتی در مناطق ساحلی در دی ماه سال ۱۳۸۴، بازدید میدانی از جزیره قشم و بررسی عوارض ناشی از وقوع زمین لرزه را، به انجام رساند.

اهداف پروژه :

• بررسی و ارزیابی تغییر شکل عوارض پویای ساحلی  
• تاثیر نیروهای تنشی حاصل از زمین لرزه بر پیکره ساحل
• شناسایی و طبقه‏بندی مناطق ساحلی از نظر زمین ریخت شناختی پیرامون جزیره 

روش کار :

برنامه‏ریزی برای انجام عملیات میدانی در جزیره قشم به منظور ارزیابی مخاطرات حاصل از زلزله در دو محور صورت پذیرفت. در ابتدا شدت صدمات و خسارات اعمال شده بر روی ساختمان ها و مناطق مسکونی مورد مطالعه قرار گرفت و سپس عوارض به جای مانده از رخداد زمین لرزه بر کالبد زمین شناختی جزیره بررسی شد.

نتایج :

• شرایط تغییر عمق بستر و فرایندهای رسوبی موجب تغییر کلی در صفات مورفولوژیکی بخش شمالی نسبت به بخش جنوبی آن شده است.
• تمرکز فلات‏های جذر و مدی، گلی، جنگلی و ماسه‏ای در سواحل شمالی آن و انواع سواحل پرشیب صخره‏ای، ماسه‏ای، دماغه‏ای، زبانه‏ای و جزیره‏ای در ناحیه جنوبی آن است.
• بیشترین تخریب و صدمات در بخش مرکزی جزیره در راستای جنوب به شمال از محور روستاهای تنبان، گورزین، لافت و درگاهان ایجاد شده است که ادامه این روند در داخل آب خلیج به جزیره هنگام در راستای جنوبی امتداد می‏یابد.
• جزیره قشم از نظر فعالیت‏های تکتونیکی و زمین چینه‏ای بسیار فعال بوده و علاوه بر فعالیت‏های درونی که سبب تغییر شکل مورفولوژیکی آن شده‏اند سهم فرایندهای بیرونی نیز در فرسایش و تسطیح جزیره قابل توجه می‏باشد.

عنوان پروژه : مطالعه ساختارهای طبیعی حفاظت سواحل جنوبی دریای خزر و ارائه روش‌های کارآمد جهت حفظ، توسعه و ایجاد آنها به همراه اجرای طرح پایلوت در مناطق میانکاله و کرفون

کارفرما : شرکت سهامی مدیریت منابع آب ایران- دفتر پژوهش‏های کاربردی (دفتر طرح تحقیقات کاربردی)

مجری : مؤسسه تحقیقات آب (مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر)

همکار/ همکاران : همایون خوشروان

سال : ۱۳۹۰

مقدمه :

         فرآیندهای زمین‌شناسی و دینامیکی سبب شکل‌گیری چهره‏ی کنونی ساحل ایران شده است که سواحل خطی، دلتایی، زبانه‌ها و بارهای ماسه‌ای، خلیج‌ها و لاگون‌ها و پشته‌ها و تپه‌های ماسه‌ای از بارزترین عوارض آن هستند. این عوارض همچون تکیه‌گاه‌های طبیعی جلوگیری از فرسایش و تخریب ساحل عمل می‌کنند. مجموعه عوامل طبیعی (افزایش سریع تراز آ‌ب) و عوامل انسانی (بهره‌برداری از رسوبات ساحلی و تغییر رژیم رسوب رودخانه‌ها و سواحل با ایجاد سازه‌های هیدرولیکی و ساحلی) سبب گسترش فرآیندهای فرسایشی در سواحل ایران شده است. در گذشته برای جلوگیری از تخریب ساحل به علت پیشروی آ‌ب در برخی نواحی دیوارهای حایل ایجاد شد که هم افق فرسایش را تغییر داده و هم چشم‌اندازی نازیبا برای ساحل ایجاد کرده است که با کاهش تراز آ‌ب نیز بسیار ناهمگون با طبیعت منطقه خواهد بود. راهکارهای طبیعی حفاظت از سواحل، آن گونه که طبیعت خود را با آن در طی سالیان متمادی وفق داده، از جنبه‌های مختلف از جمله : هزینه، کارآیی طولانی‌مدت، زیست‏ محیطی و گردشگری بسیار ارزشمند می‌باشد. انتخاب ناحیه ساحلی کرفون و میانکاله جهت رفتارسنجی ساختارهای حفاظت طبیعی و نیز اعمال طرح پایلوت بعلت وجود فرآورده‌های رسوبی مناسب Sediment supply ، وزش بادهای ساحلی متداوم در طول سال، حضور گیاهان سازگار با محیط ساحلی و در نهایت دست‏نخورده ‌بودن منطقه در کل نوار ساحلی دریای خزر می‌باشد. ضمن آنکه حضور تپه‌های ماسه‌ای و پهنای مناسب خاکریز در این مناطق عامل دیگری برای انتخاب این مناطق جهت اجرای طرح پایلوت می‌باشد. همچنین تنوع بادهای غالب در منطقه و میزان فراوانی پوشش گیاهی در هر یک از نواحی یاد شده به گونه‌ای است که ساختارهای حفاظت طبیعی موجود از ماهیت ساختاری کاملاً متمایزی از یکدیگر برخوردار هستند. بنابراین بکارگیری روش‌های حفاظت طبیعی در هر یک از مناطق یادشده نتایج متفاوتی را به همراه خواهد داشت که بعنوان دو الگوی طبیعی در این مناطق کنترل و با یکدیگر مقایسه می‌گردد.

اهداف :

        ارایه راهکارهای مناسب جهت تثبیت و گسترش ساختارهای طبیعی حفاظت از سواحل

شرح :

مراحل انجام کار در این پروژه عبارت بودند از :

     – برنامه‌ریزی و آماده‌سازی قابلیت‌ها

     – جمع‏‌آوری اطلاعات و مستندات مورد نیاز

     – تحلیل اطلاعات و دستیابی به نتایج اولیه

    – عملیات میدانی و برداشت نمونه

     – عملیات لابراتواری و آزمایش نمونه‌ها

     – جمع‌آوری داده‌ها و پردازش اطلاعات

     – اجرای طرح پایش در مناطق مورد نظر

     – مراقبت، نگهداری، ترمیم و پایش طرح پایلوت

     – جمع‌بندی، تلفیق نتایج و ارائه گزارش نهایی

نتایج :

• شناسایی و ارزیابی وضع موجود ساختارهای حفاظت طبیعی در مناطق ساحلی بخش جنوبی دریای خزر
• بـررسـی و ارزیـابـی شـرایط مـؤثـر در ایجـاد و فرسـایش عوارض سـاختـاری حفـاظت طبیعـی در منطقـه مـورد مطالعـه (باد، پوشش گیاهی، هیدرودینامیک، مورفودینامیک ساحل، فرآوری رسوبی)
• کنترل میزان آسیب‌دیدگی و نابسامانی‌های موجود ساختارهای حفاظت طبیعی در مناطق ساحلی جنوبی خزر
• اجرای روش‌های حفاظت طبیعی سواحل در مناطق مورد نظر و اخذ نتایج عملی از کارآئی این روشها و پایش محیطی منطقه
• شناسایی و ارائه روش‌های حفاظت طبیعی کارآمد و منطبق با شرایط محیطی سواحل جنوبی دریای خزر 

پروژه : مطالعات ارزیابی تأثیر نیروهای ژئودینامیک در نوسانات دریاچه ارومیه

کارفرما : شرکت سهامی مدیریت منابع آب ایران (شرکت آب منطقه‏ای آذربایجان)

مجری : مؤسسه تحقیقات آب (مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر)

همکار/ همکاران : همایون هوشروان

سال : ۱۳۹۲

کد پروژه : DCP9101

هدف : ارزیابی تأثیر نیروی ژئودینامیک در نوسانات دریاچه ارومیه

مقدمه :

         با توجه به ساختار زمین‏شناسی دریاچه ارومیه که در منطقه کمربند کوهزایی زاگرس و ادامه رشته‏های بخش غربی البرز قرار دارد و کوه‏های آتش‏فشانی پیرامون آن را احاطه کرده‏‏اند. عملکرد ساختار گسلش تبریز و زرینه‏رود در تکامل مورفولوژیکی آن نقش بسیار ارزشمندی را در طول تاریخچه زمین‏شناسی ارائه داشته‏اند. بنابراین تأثیر نیروهای تکتونیکی و دینامیکی زمین در تغییر بستر دریاچه ارومیه و بروز نوسانات سطح تراز آب دریاچه ارومیه تحت تأثیر عوامل مزبور مسأله مهمی بود که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت.

شرح :

        دریاچه ارومیه بعنوان دومین دریاچه سوپرهالین کره زمین از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و با توجه به اینکه در کنوانسیون رامسر در سال ۱۳۵۴ بعنوان ذخیرگاه کره زمین انتخاب شده است، حفاظت از آن امری الزامی است.

نتیجه :

• شناخت عوامل ناپایداری بستر دریاچه ارومیه
• بازسازی نحوه شکل‏گیری و تکامل مورفولوژیکی آن
• طبقه‏بندی مورفودینامیکی رسوبی پیرامون آن

پروژه : مطالعات تهیه طرح تفصیلی احداث ایستگاه‏های آب‏وهواشناسی دریای خزر (جلد اول)

کارفرما : مؤسسه تحقیقات آب- مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر

مجری : وزارت نیرو- شرکت فناوری آب و محیط زیست- بخش مهندسی دریا و سواحل

کد پروژه : ZB8111-05 شماره قرارداد ۱۵۰/۱۵۳۱۸ آبان ۸۶

سال انجام : ۱۳۸۶

همکار/ همکاران: بخش مهندسی دریا و سواحل

هدف :

             مطالعات در قالب مرحله توجیهی، طرح تفصیلی شبکه و ارائه جزئیات کامل هر یک از اجزا را در بر می‏گیرد. در مرحله شناخت، طراحی شبکه چهار ایستگاه ساحلی در مناطق امیرآباد (نکا)، نوشهر، انزلی و آستارا جانمایی شده است. دو مرکز منطقه‏ای در هر یک از دو استان ساحلی گیلان و مازندران، حمایت فنی و تبادل اطلاعاتی با ایستگاه‏های مجاور و داخل استانی را برعهده خواهند داشت. ضمن این که یک ایستگاه مرکزی برای هدایت کلی و حمایت فنی از کلیه اجزا شبکه منظور گردیده است

مقدمه :

         طرح جامع دیده‏بانی دریای خزر مستلزم طراحی شبکه ایستگاهی متناسب بوده به نحوی که اطلاعات جامع، قابل تعمیم و منطبق بر استانداردهای معتبر از سواحل جنوبی خزر فراهم نماید.

شرح :

         در گزارش حاضر که تحت عنوان مرحله اول مطالعات توجیهی تنظیم شده، ابتدا اطلاعاتی طرح تفصیلی با جمع‏آوری مجموعه اطلاعات موجود، مورد بررسی قرار گرفته است. تدقیق پارامترهای دریایی و جوی قابل اندازه‏گیری توسط شبکه، شیوه‏های اصلی پردازش و ارائه اطلاعات و خصوصیات هیدرودینامیک و مکانیک خاک مناطق ایستگاهی ساحلی در این گزارش بررسی و ارزیابی شده است. پس از پرداختن به مبانی اطلاعاتی طرح، نتایج بررسی دقیق و جزئی منطقه ساحلی امیرآباد (نکا) ارائه شده و توصیف فنی هر یک از قطعات اراضی مشرف به دریا ارائه گردیده است. براین اساس با تعریف معیارهای انتخاب گزینه‏های ایستگاه ساحلی، ارزیابی اراضی انجام به‏طوری که از مجموع ۴۸ قطعه زمین مورد بررسی، تعداد ۱۳ گزینه قابل رقابت حاصل شده است. با تکیه بر معیارهای فنی و اطلاعات در دسترس، گزینه‏ها مورد مقایسه و ارزش گذاری قرار گرفته و اولویت‏بندی شده‏اند. در نهایت گزینه‏های انتخابی برای احداث ایستگاه ساحلی در منطقه امیرآباد (نکا) معرفی و مورد بررسی جزئی قرار گرفته‏اند.

به موازات این بررسی، طرح تفضیلی تجهیزات اندازه‏گیری دریایی براساس آخرین دستاوردهای موجود در سیستم‏های نوین مطالعه و نتایج به صورت اطلاعات دسته‏بندی شده، ارائه گردیده است.

نتیجه :

          بابررسی اولیه بیش از ۵۰ شرکت سازنده این نوع تجهیزات و اولویت‏بندی آنها ۱۰ شرکت برتر انتخاب و ویژگی‏های حدود ۲۴ دستگاه اندازه‏گیری مورد مطالعه و پردازش قرار گرفته است. با توجه به اولویت‏بندی پارامترهای قابل اندازه‏گیری، در حد گزارش کنونی روند بررسی تجهیزات مطابق آنچه ذکر گردیده، برای شش پارامترهای قابل اندازه‏گیری، در حد گزارش کنونی روند بررسی تجهیزات مطابق آنچه ذکر گردید، برای شش پارامتر اصلی ارتفاع موج، پریود موج، جهت انتشار امواج، سرعت جریان، جهت جریان و دمای آب انجام و نتایج ارائه گردیده است. ادامه همین روند برای کلیه پارامترهای قابل اندازه‏گیری که تعداد و اولویت آنها تدقیق می‏گردد و بررسی اراضی ساحلی در سه منطقه ایستگاه ساحلی نوشهر، انزلی و آستارا که مقدمات آن در حال حاضر انجام گردیده، روند ادامه مطالعات را تشکیل می‏دهد. ضمن اینکه تکمیل مبانی اطلاعاتی با انجام عملیات میدانی و همچنین طرح سایر جزئیات شبکه، از محورهای اصلی ادامه مطالعات خواهد بود.

پروژه : مطالعات تهیه طرح تفصیلی احداث ایستگاه‏های آب‏وهواشناسی دریای خزر (جلد دوم)

کارفرما : مؤسسه تحقیقات آب- مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر

مجری : شرکت فناوری آب و محیط زیست- بخش مهندسی دریا و سواحل

کد پروژه : ZB8111-05 شماره قرارداد ۱۵۰/۱۵۳۱۸ آبان ۸۶

سال انجام : ۱۳۸۶

همکار/ همکاران : بخش مهندسی دریا و سواحل

هدف :  مطالعات در قالب مرحله توجیهی تهیه طرح تفصیلی احداث ایستگاه‏های آب‏وهواشناسی دریای خزر می‏باشد که این طرح می‏بایست پاسخگوی نیاز کاربران در سطح ملی باشد. 

مقدمه :

        گزارش مرحله دوم مطالعات تهیه طرح تفصیلی احداث ایستگاه‏های آب‏وهواشناسی دریای خزر که مشتمل بر مفاد تکمیل گزارش مرحله نخست فاز کنونی مطالعات و همچنین ادامه روند مطالعات مبتنی بر شرح خدمات طرح می‏باشد.

شرح : محورهای اصلی این پروژه بشرح زیر می‏باشد :

• مطالعه پارامترهای دریایی و جوی مورد اندازه‏گیری
• بررسی ویژگی‏های مکانیک خاک و هیدرودینامیک منطقه با جمع‏آوری و پردازش اطلاعات موجود از نواحی ساحلی دریای خزر
• مطالعه وضعیت حاکم بر اراضی محلی در محدوده ایستگاه‏های ساحلی که در حد گزارش کنونی تنها مشتمل بر ایستگاه ساحلی امیرآباد نکا گشته و نتایج بررسی مشابه در خصوص سه ایستگاه ساحلی نوشهر، انزلی و آستارا در ادامه مطالعات ارائه خواهد گردید.
• بررسی و مطالعه ایستگاه‏های هواشناسی و اندازه‏گیری‏های دریایی موجود عمدتاً با هدف چگونگی تأثیر در روند فاز کنونی مطالعات
• مطالعه سه نمونه شبکه دیده‏بانی دریایی طراحی شده در سطح بین‏المللی و بررسی جنبه‏های تشابه طراحی با شبکه دیده‏بانی دریای خزر با تکیه بر معیارها و الگوی اتخاذ شده برای طراحی شبکه
• مطالعه تفصیلی و تشریحی فنی روش‏های مستندسازی و ارائه اطلاعات دریایی بر اساس آخرین تجربیات برداشت اطلاعات و متناسب با توان پردازش سیستم‏ها و تجهیزات اندازه‏گیری
• تهیه فهرست و مطالعه نیازهای کاربران آمار و اطلاعات دریایی با تکیه بر میزان و تأثیر بر طراحی شبکه خصوصاً انتخاب پارامترها

نتیجه :

       تکمیل مباحث مربوط به محورهای مطالعاتی فوق‏الاشاره انجام پذیرفته و مباحث قابل بررسی در ادامه روند مطالعات در گزارش‏های آتی ارائه خواهد گردید.

پروژه : مدل جامع بیلان آبی دریای خزر

کارفرما : وزارت نیرو- سازمان تحقیقات منابع آب (تماب)- مرکز  مطالعات و تحقیقات منابع آب دریای خزر

مجری : مؤسسه پژوهش‏های مهندسی ایران

سال انجام : سال‏های ۱۳۷۴ – ۱۳۷۳

همکار/ همکاران : مؤسسه پژوهش‏های مهندسی ایران

هدف :

تحلیل عوامل مؤثر بر افزایش سطح تراز آب دریا، انتخاب مدل‏های مناسب مطالعاتی و پردازش داده‏ها براساس آنها برای پیش‏بینی سطح تراز آب دریای خزر می‏باشد.

مقدمه :

       بالا آمدن سطح تراز آب دریای خزر موجب خسارات‏ فراوانی به تأسیسات شهری، اماکن تجاری، مسکونی و غیره شده است، به منظور کنترل آثار تخریبی ناشی از پیشروی آب دریا و ارائه راهبرد مناسب مطالعات پیش‏بینی سطح تراز آب دریای خزر الزامی بنظر می‏رسد.   

شرح :

   از مهمترین پیش فرض‏های مؤثر بر تراز آب دریای خزر به ترتیب اولویت به شرح زیر می‏باشد :

• عوامل آب‏وهوائی
• تغییر جریان خروجی به خلیج قره‏بغاز
• آلودگی دریا و کاهش تبخیر از سطح آن
• افزایش جریان آبهای زیرزمینی
• عوامل زمین‏ساختی
• انتقال آب از حوضه دریای شمال به حوضه دریای خزر
• انتقال آب از طریق کانال دن- ولگا

نتیجه :

          در گزارش پروژه مدل جامع بیلان آب دریا چهار پارامتر : علل افزایش سطح تراز آب دریای خزر، اثر بخارات انتقال یافته از اراضی آسیای میانه، جریان رودخانه‏ای و رژیم هیدرولوژیک ولگا و انسداد کانال قره‏بغاز مورد بررسی قرار گرفته است.