الزامات مربوط به مدیریت منابع آب با توجه به شرایط تغییر اقلیم

امروز تقریباً این اطمینان حاصل شده است که تغییر اقلیم، آینده آب و هوایی زمین را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

طبق تعریف، تغییر اقلیم عبارت است از تغییرات معنی‌دار در مؤلفه‌های آب و هواشناسی یک منطقه که در طول زمان رخ داده و به ثبات می‌رسد.

به‌عبارت‌ دیگر، زمانی که از تغییر اقلیم صحبت به میان می‌آید، تغییرات دنباله‌دار آب و هواشناسی (بخصوص تغییر مقادیر و الگوهای زمانی دما و بارش) مدنظر است.

کشور ما نیز از جمله نواحی دنیاست که مطابق برآوردهای صورت گرفته از پتانسیل تأثیرپذیری بالایی در خصوص تغییر اقلیم برخوردار است.

مطابق برآوردهای صورت‌گرفته دمای کشور تا ۲۰ سال آتی ممکن است تا ۶/۰ درجه سانتی‌گراد افزایش و بارش نیز در عمده نواحی پربارش تا ۱۵ درصد کاهش پیدا نماید.

این شرایط موجب ایجاد عدم تعادل در منابع و مصارف آب خواهد شد. به‌علاوه تغییرات احتمالی ناشی از وقوع دوره‌های گرم و خشک و همچنین وقایع حدی (بخصوص سیلاب)، قابل پیش‌بینی خواهند بود.

در این شرایط باید راهبردهای خاصی در مدیریت منابع آب لحاظ نمود که می‌توان به مهم‌ترین آن‌ها به شرح ذیل اشاره نمود:

1. تغییر در مدیریت کشت گیاهان: تغییر اقلیم نه‌تنها باعث افزایش تبخیر و تعرق می‌گردد، بلکه ممکن است به دلیل افزایش دما، دوره‌های رشد گیاهان را نیز کوتاه‌تر نماید. در این شرایط عملکرد گیاهان ممکن است دستخوش تغییراتی شود که می‌توان با استفاده از مدیریت زمان کشت، آبیاری و همچنین تغییر الگوی کشت، ضمن جلوگیری از کاهش عملکرد محصول، در برخی بهره‌وری رشد گیاه را نیز افزایش داد.
2. افزایش نیاز آبی بخش خانگی به دلیل احتمال افزایش دما، باید با به‌کارگیری تجهیزات کاهنده مصرف آب (بخصوص در بحث سرمایش منازل) مدیریت گردد. تغییر ساختارهای سنتی عایق‌بندی منازل و سیستم‌های برودتی به ساختارهای هوشمند و کم‌مصرف، علاوه بر کاهش مصرف آب منجر به کاهش اتلاف انرژی نیز خواهد شد که به‌نوبه خود بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تشدید تغییر اقلیم نیز اثرگذارند.
3. به دلیل افزایش احتمال وقوع مخاطرات سیلابی در شرایط تغییر اقلیم، الزامات مربوط با ایجاد سیستم‌های هشدار سیل در نواحی پرخطر کشور باید به‌صورت جدی موردتوجه قرار گیرد. توسعه مدل‌های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی مربوط به پیش‌بینی و هشدار سیل، منجر به کاهش قابل‌توجه حجم خسارات جانی و مالی در شرایط وقوع این رخدادها خواهد شد.
4.  تغییرات الگوهای بارش که ممکن است به کاهش سطح پوشش برف و ذخایر یخچال‌های طبیعی منجر شود، تاب‌آوری سیستم مصرف آب را در فصول گرم سال با تهدید مواجه می‌کند. بدین لحاظ علاوه بر لزوم کاهش مصرف آب در فصول گرم، لازم است برنامه‌ریزی‌های لازم جهت تخصیص بهینه آب و همچنین بازچرخانی آب در شرایط وقوع تنش‌های آبی اندیشیده شود.